Μονή Φιλανθρωπηνών Νήσου Ιωαννίνων

Η μονή του Αγίου Νικολάου των Φιλανθρωπηνών είναι το σημαντικότερο από τα μοναστήρια του Νησίου της λίμνης των Ιωαννίνων. Η ονομασία της οφείλεται στην αριστοκρατική οικογένεια των Φιλανθρωπηνών που εγκαταστάθηκε στα Ιωάννινα από την Κωνσταντινούπολη μετά την άλωσή της το 1204 από τους Σταυροφόρους. Η οικογένεια των Φιλανθρωπηνών συνδέθηκε στενά με την ιστορία της μονής, καθώς μέλη της υπήρξαν ιδρυτές και ανακαινιστές της.
Το καθολικό είναι άγνωστο πότε αρχικά κτίστηκε, ωστόσο το 1291/2, σύμφωνα με επιγραφή, ανακαινίστηκε από τον Μιχαήλ Φιλανθρωπηνό. Η σημερινή πάντως μορφή του είναι αποτέλεσμα των εργασιών που έγιναν τον 16ο αι. Ο ναός είναι κτισμένος στον αρχιτεκτονικό τύπο του μονόχωρου ναού με θολωτό νάρθηκα (λιτή) και εξωνάρθηκες (εξαρτικούς) στη βόρεια, δυτική και νότια πλευρά. Αρχικά ο ναός στεγαζόταν με ξυλοστέγη, ωστόσο κατά την ανακαίνιση του 1542 η ξυλοστέγη αντικαταστάθηκε με καμάρα.
Το καθολικό εικονογραφείται με θαυμάσιες τοιχογραφίες του 16ου αι., που έγιναν σε τρεις διαφορετικές φάσεις (1531/2, 1542, 1560). Οι αγιογραφίες που είναι έργα ανώνυμων ζωγράφων εντυπωσιάζουν για την πληθώρα των παραστάσεων και θεωρούνται από τα αριστουργήματα της μεταβυζαντινής ζωγραφικής. Ο πλούτος των παραστάσεων (που χαρακτηρίζονται για το υψηλό επίπεδο τέχνης) και η ποιότητα της ζωγραφικής κάνουν το σύνολο αυτό μοναδικό. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράσταση των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, που εικονογραφούνται στο νότιο παρανάρθηκα.
Από τα υπόλοιπα κτήρια της μονής σώζεται τα ερείπια της Τράπεζας και κελιών νότια του καθολικού, καθώς και το νεότερο διώροφο συγκρότημα κελιών στα δυτικά.